Architektura socrealistyczna – najważniejsze cechy stylu

Realizm socjalistyczny czyli socrealizm pojawił się jako nowy styl w architekturze w momencie, kiedy do władzy doszedł Józef Stalin. To właśnie on zadecydował o tym, że należy zerwać z modernistycznym stylem budownictwa, gdyż osiągnęła ona w Rosji prawdziwie światowy poziom. Socrealizm bardzo szybko trafił także do Polski. W dużej mierze miał on zdominować miejską architekturę, a jednocześnie nadać jej odpowiednią symbolikę. Socrealizm w architekturze miał również wskazywać na prawdziwą potęgę państwa. Jednak jakie były najważniejsze cechy tego stylu?

Socrealizm w Polsce – kiedy się rozpoczął?

Socrealizm w Polsce miał niezwykle krótką, a jednocześnie owocną karierę. Okazuje się, że pierwsza architektura socrealizmu w naszym kraju pojawiła się pod koniec lat czterdziestych, a także w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych XX wieku. Były to lata zaraz po wyniszczającej wojnie, kiedy państwo musiało zostać dogłębnie odbudowane. Polscy architekci starali się więc wznosić nowe gmachy i odrestaurowywać te, które przetrwały w taki sposób, by poniekąd nawiązywały one do form modernistycznych. Jednak z najlepszych przykładu architektury socrealizmu w naszym kraju, był słynny Dom Towarowy w Warszawie. Bolesław Bierut w jednym ze swoich dekretów wyraźnie zaznaczył, że odbudowa państwa Polskiego ma nawiązywać do socjalistycznej, radzieckiej tradycji.

Monumentalizm i symetria – główne wyznaczniki socrealizmu w architekturze

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech, jaką przedstawiał polski socrealizm był monumentalizm. Był to główny wyznacznik budowli socrealistycznych. Ponadprzeciętna wielkość gmachów miała być swoistym wyznacznikiem idei socjalistycznej, która odnosiła się do udowodnienia siły władz. Co więcej monumentalność miała poniekąd nawiązywać do przemian w zakresie tworzenia nowego i „szczęśliwego” społeczeństwa. Wobec tego gmachy musiały zadziwiać swoimi rozmiarami.

Kolejnym wyznacznikiem architektury socrealistycznej była niezwykle regularność połączona z symetrią. Wyrażała się ona głównie w projektowaniu fasad. Okazuje się bowiem, że regularność i symetria w architekturze socrealizmu miały mieć jasny i klarowny przekaz. Pokazywały one bowiem, że państwo socjalistyczne i społeczeństwo jest niezwykle mocno zorganizowane, a obywatele muszą bezgranicznie zaufać rządzącym, a także całkowicie podporządkować się ogólnemu interesowi.

Architektura socrealistyczna i jej detal architektoniczny

Kolejnym głównym wyznacznikiem architektury socrealizmu był jej detal architektoniczny. Liczne dekoracje miały być przykładem mocnego i skutecznego przekazu ideologicznego. W tychże detalach dominowało przedstawienie prostych ludzi, podczas wykonywania przez nich pracy. Okazuje się, że miało to doprowadzić do tego, że prosty obywatel zrozumie, że socrealizm jest stworzony z myślą o nim i dla niego przeznaczonych. Tworzono i dodawano więc do budowli polskiego socrealizmu latarnie-kandelabry, co miało podkreślić ich uroczysty charakter. Jednak za tą wspaniałą fasadą, kryły się w dalszym ciągu mieszkania budowane wedle ściśle określonych, surowych norm.